Gabbeh znaczy prosty, takie są też w rzeczywistości te dywany – motywy na nich umieszczone ograniczają się do symbolicznego przedstawienia otoczenia rzemieślników, a prostota i urokliwy deseń są podstawą tego typu dywanów.
Najstarszy dokument odnoszący się do dywanów Gabbeh pochodzi z XVI wieku. W języku Farsi (język perski) słowo Gabbeh oznacza coś surowego lub naturalnego, ale też “nierównego”. Uściślając jest to termin – opisowy. Pierwotne projekty były bardzo podstawowe – posiadały ograniczoną liczbę zgeometryzowanych wzorów, głównie przypominających zwierzęta, ludzi lub drzewa. Były tkane przez kobiety na własny użytek, dlatego tak wyraźnie przemawiał przez nie autentyzm plemiennego rzemiosła i ich osobiste doświadczenia życiowe. W swych dziełach ukazywały krajobrazy, sceny a nawet emocje.
Dywany tkane w XIX wieku były bardzo grube, niejednokrotnie z długim , “kudłatym” włosem. Tworzono je stosunkowo szybko, bez użycia dużych krosien. Ponadto, większość z tych dywanów miała szerokie rzędy składające się z wielu wątków, z których powstawały tkaniny raczej miękkie i giętkie. Pozwalało to na wykorzystanie ich nie tylko jako wykładziny podłogowe, ale również jako pledy i pościel stanowiące ochronę przed górskim chłodem.
W latach 60-tych i 70-tych XX wieku w Europie nastąpiły zmiany społeczne i polityczne, a wielu młodych ludzi rozpoczęło podróże szlakiem “hippisowym”. Był to szlak lądowy prowadzący z Europy do Indii, który w tamtym czasie był otwarty i stosunkowo bezpieczny. Trasa prowadziła bezpośrednio przez Iran. Młodzi podróżnicy pokochali abstrakcyjną odwagę plemiennych wzorów. Wielu kolekcjonerów, a także firm zajmujących się handlem tekstylnym odkryło swoją pasję podczas tej niezwykłej (a dziś niemożliwej już) migracji. Od tego momentu plemienne dywany zyskały na wartości. Zaczęto je kupować i niejednokrotnie kolekcjonować. Gabbehy z epoki rzemieślniczego tkactwa na prywatne potrzeby weszły w erę produkcji.
W kolejnych dekadach producenci zaczęli eksperymentować ze splotem tkanych kobierców. Do 1990 roku pojawiały się tysiące spektakularnych dywanów, które stały się niezbędnym elementem wyposażenia najmodniejszych domów. Wzornictwo ewaluowało i poszerzało się. Niektórzy zachodni projektanci zaczęli zlecać utkanie kolekcji wg własnych pomysłów. Dywany zaczęły więc przypominać wyrafinowane dzieła abstrakcyjne, niczym malarstwo. Producenci w innych krajach takich jak Nepal, Pakistan, Afganistan i Indie zaczęli tworzyć własne wersje dywanów Gabbeh, z większym lub mniejszym sukcesem.
Opowieść o Gabbehach wciąż powstaje. Dzięki wprowadzanym innowacjom i eksperymentowaniu dywany wciąż podlegają metamorfozom, zmieniając się nieustannie. Niemniej do dziś wełniane dywany Gabbeh opowiadają historię za pośrednictwem figur i symboli. Obecnie najlepsze kobierce tego rodzaju pochodzą z terenów w pobliżu gór Zagros w południowym Iranie. Proces ich tkania ostatecznie został nieznacznie udoskonalony na potrzeby większej produkcji.
Trzymanie się prostych zasad daje efekt dzieła trwałego i bezkompromisowego. – Tomasz Poloński
Perskie dywany Gabbeh, dostępne w naszym Salonie produkowane są przez rodzinne firmy. Przebieg ich tworzenia, oparty na dużym poszanowaniu tradycji rzemiosła, jest wyjątkowo staranny i na wszystkich etapach podlega wnikliwej kontroli.
Wełna
Do produkcji Gabbehów używana jest najlepsza wełna pochodzącą od młodych owiec wypasanych w kurdyjskiej części Persji, która następnie jest ręcznie obrabiana przy użyciu tradycyjnych technik. Wełna jest dostarczana do Teheranu i sprawdzana przez profesjonalny personel. Po potwierdzeniu jakości, wełna zostaje wysłana do prowincji Fars, gdzie jest wykorzystywana do ręcznej produkcji.
Barwienie
Zanim wełna trafi do produkcji jest barwiona. Wszystkie barwniki wykonane są z substancji roślinnych – liści, kwiatów, łupin, czy korzeni. Przędza barwiona jest m.in. skórką granatu, łuską orzecha włoskiego, korzeniem marzanny (uprawiany w Europie środkowej od czasów Karola Wielkiego), ciemnobłękitnym barwnikiem – indygo (otrzymywanym z liści indygowca barwierskiego). Dzięki temu dywany Gabbeh kolorystyką zbliżone są do palety barw tworzonych przez naturę. Wykorzystanie roślinnych barwników jest niezwykle istotne dla osób ceniących ekologię, zarówno podczas procesu tworzenia produktu, jak też chcących otaczać się zdrowymi, naturalnymi przedmiotami.
Tkactwo
Tkacze z prowincji Fars są tradycyjnymi Nomadami. W przeszłości przemieszczali się ze swoim dobytkiem z jednej do drugiej prowincji Fars. Aktualnie rząd przyznał im prawo do zasiedlenia w prowincji Fars. Ich dzieci posłano do szkól aby rozpoczęły edukację. W prowincji Fars tylko kobiety z ludu nomadów zajmują się tkaniem dywanów.
Strzyżenie
Metoda strzyżenia wygląda bardzo prosto, ponieważ cięcie odbywa się za pomocą niewielkiej maszyny. Jednak ta prostota jest pozorna. Jeden zły ruch, powodujący głębsze lub lżejsze cięcie, może zniszczyć dywan. Poziomy mierzone są ręcznie, do czego potrzebne są wprawne i doświadczone dłonie.
Wykończenie
Wykończenie dywanu musi być doskonałe, bo to właśnie doceniają klienci. Shirazis (sznurek po prawej i lewej stronie), franches (wykończenie na górze i na dole) lub dodatek wełny w innym miejscu musi być dobrze dopasowany, aby stworzyć idealny dywan.
Po wykonaniu tej czynności tkacz sprawdza każdy dywan osobiście. Niezależnie od tego ile czasu to trwa, zatwierdza, iż każdy dywan wychodzący z linii produkcyjnej jest bez żadnych błędów lub uszczerbków.
Rozciąganie
Po obróbce końcowej oraz praniu, dywan poddawany jest procesowi rozciągania – jest rozpinany na podłożu bądź ramie, a następnie przytwierdzany specjalnymi gwoździami, które nie rdzewieją (sang sadan). Po pozostawieniu dywanu w tej pozycji przez 48 godzin i zwilżeniu wodą, dywan uzyskuje odpowiedni – oczekiwany kształt i utrzyma go na zawsze. Po wyciągnięciu gwoździ każda mała dziurka jest naprawiana ręcznie, tak aby nie były widoczne ślady po otworach.
Staranność rzemiosła rodzi nieśmiertelność
Gabbehy utkane są z wysokiej jakości materiałów, dzięki czemu są bardzo wytrzymałe, odporne na ścieranie. Tym samym ich żywotność jest bardzo długa. Wełna użyta do produkcji kobierców jest odpowiednio natłuszczona, gwarantuje to wysoką odporność na zabrudzenia, łatwość w czyszczeniu i odkurzaniu. Dywany Gabbeh są znacznie grubsze w porównaniu z innymi perskimi dywanami, a wysokość ich runa dochodzi do 3 cm. Konsekwencją rzemieślniczego, ręcznego wykonania są delikatne różnice kształtu i grubości, czy nierówności linii brzegowej. W przypadku tych kobierców nie ma miejsca na kompromisy. Ich solidność można przyrównać do trwałości drewnianego mebla wykonanego przez stolarza np. z Podhala.
Ogromna różnorodność wyrobów pod względem kolorystycznym oraz wzornictwa sprawia, że dywany te spełnią oczekiwania osób o zróżnicowanych gustach oraz potrzebach. Prostota połączona z funkcjonalnością – znajdzie zastosowanie zarówno w nowoczesnych, jak i etnicznie zaaranżowanych wnętrzach.
Zapraszamy Państwa do obejrzenia całej oferty w naszym salonie – Sarmatia Trading w Warszawie.
Aktualna oferta znajduje się również w SKLEPIE ONLINE.
Redakcja: Zuza Kuczbajska
Zdjęcia: Faradj & Homayoun Farhadian, Farhadian Esmail & Sons, Sarmatia Trading, Pinterest
